Beth Yw Iselder Ôl-enedigol Mewn Tadau?
Efallai bod gan rai tadau reddfau naturiol ynghylch beth i’w wneud pan fyddant yn dadau, ond nid yw hyn yn wir am bob tad allan yna. Mae llawer o ddynion yn teimlo’n ddryslyd, dan straen, neu’n bryderus ar ôl i fabi gael ei eni, ac angen amser cyn iddynt ddod yn fwy cyfforddus yn rôl eu rhieni.
Mae ymchwil wedi dangos bod canran sylweddol o dadau wedi profi anawsterau iechyd meddwl yn ystod cyfnod magu plant.
Edrychodd adolygiad yn 2020 yn The Journal of Affective Disorders ar sawl astudiaeth gyda 20,728 o bynciau i asesu mynychder iselder cyn-geni ac ôl-enedigol mewn tadau, gan ganfod bod nifer yr achosion o’r ddau gyflwr yn sylweddol gyffredin.
Mae’n amlwg bod iselder ôl-enedigol mewn tadau yn broblem sylweddol, ond beth yw iselder ôl-enedigol mewn tadau?
Yn gryno, mae iselder ôl-enedigol yn fath o iselder y gall rhieni ei brofi ar ôl i fabi gael ei eni. Mae pobl yn aml yn gyfarwydd ag iselder ôl-enedigol ymhlith merched, ond mae iselder ôl-enedigol yn broblem gyffredin a all hefyd effeithio ar dadau a phartneriaid, nid mamau yn unig.
Byddwn yn sôn mwy am iselder ôl-enedigol mewn tadau a phartneriaid isod, gan gynnwys sut y gall cymorth gan Home Start Cymru helpu rhieni i ddelio â symptomau iselder ôl-enedigol.
Beth yw Iselder Ôl-enedigol Tadol?
Os ydych chi’n bartner i rywun sy’n feichiog neu wedi rhoi genedigaeth yn ddiweddar, efallai y byddwch chi’n teimlo y dylai’r prif ffocws fod ar eu hiechyd a’u lles.
Mae menywod yn aml yn chwilio am gymorth iddyn nhw eu hunain a’u babi o gwmpas y cyfnod geni, a dyna pam mae mwy o ddiagnosis o iselder ôl-enedigol ymhlith menywod. Fodd bynnag, gall tadau a phartneriaid hefyd ddatblygu problemau iechyd meddwl yn ystod y cyfnod hwn.
Mae’r syniad na ddylai dynion fod yn emosiynol, bod yn graig i’w partneriaid, ac y dylent ‘rygnu ymlaen’ yn gyffredin mewn diwylliant modern. Mae iechyd meddwl dynion yn cael ei ddiystyru’n rheolaidd yn ystod cyfnod tadolaeth cynnar, tra nad yw llawer o gymunedau wedi clywed am iselder ôl-enedigol tadol.
Er bod amheuaeth ynghylch iselder ôl-enedigol ymhlith dynion, mae ymchwil yn dangos bod 10% o ddynion yn profi symptomau iselder ar ôl i’w babi gael ei eni, sydd ddwywaith y gyfradd gyffredinol o iselder ymysg dynion.
Gall dynion deimlo cywilydd am brofi pryder neu iselder pan ddisgwylir iddynt fod yn gyffrous yn ystod y cyfnod hwn. Gall hyn arwain at ynysu eu hunain oddi wrth ffrindiau neu deuluoedd, gan achosi dirywiad yn eu hiechyd meddwl.
Mae iechyd meddwl dynion yn cael ei ddiystyru’n rheolaidd yn ystod cyfnod tadolaeth cynnar, tra nad yw llawer o gymunedau wedi clywed am iselder ôl-enedigol tadol.
Symptomau Iselder Ôl-enedigol Tadol
Mae rhai o symptomau iselder ôl-enedigol gwrywaidd yn cynnwys:
o Teimlo’n anobeithiol, yn isel, neu’n drist.
o Di-deimlad cyson neu flinder.
o Ddim eisiau gwneud dim byd.
o Teimlo na allwch ymdopi.
o Newidiadau mewn archwaeth.
o Meddyliau am euogrwydd neu gywilydd.
o Trafferth canolbwyntio neu wneud penderfyniadau.
o Poeni a oes gennych chi gysylltiad â’ch babi.
Nid yw hon yn rhestr gyflawn, oherwydd gall symptomau iselder mewn tadau newydd amrywio. Gall bod yn ymwybodol o symptomau iselder ôl-enedigol eich helpu i ddeall yr hyn yr ydych yn mynd drwyddo, yn ogystal â beth i’w wneud wrth geisio cymorth ar gyfer y cyflwr.
Beth Sy’n Achosi Iselder Ôl-enedigol Tadol?
Er nad yw gwrywod yn mynd trwy enedigaeth gorfforol neu feichiogrwydd, daw’r newid i fod yn rhiant gyda’i heriau.
Dyma rai ffactorau a all arwain at iselder ôl-enedigol gwrywaidd:
Trefn Newydd
Ni all unrhyw beth baratoi rhieni ar gyfer y cyfrifoldebau sy’n gysylltiedig â gofalu am faban nes bod y babi wedi’i eni.
Mae angen i rieni ddysgu sut i gyflawni tasgau ymarferol yn iawn, ond gall pryder ynghylch cael rhianta ‘yn iawn drwy’r amser’ fod yn bryder mawr i’r ddau bartner. Gall trallod ynghylch sut i setlo babi pan fydd yn crio drafferthu rhieni, yn ogystal â chwestiynau ynghylch pryd y bydd eu babi yn deffro ar ôl cysgu, a all atal cwsg iawn.
Er bod tadau yn bresenoldeb pwysig ym mywyd babi, mae’n ofynnol yn rheolaidd i dadau fynd yn ôl i’r gwaith ar ôl i’w babi gael ei eni. Gall y cymysgedd o gwblhau tasgau gwaith, bod yn dad newydd, a chefnogi eu partner trwy gyfnod anodd fod yn straen, gan ychwanegu at y tebygolrwydd o iselder ôl-enedigol mewn tadau.
Problemau Ariannol
Yn dilyn ymlaen o’r pwynt uchod, mae’n anghyffredin dod o hyd i barau sy’n gwbl barod i fabi newydd ddod yn rhan o’u teulu. Gall cyplau danamcangyfrif faint o waith sydd ei angen yn y cyfnod ar ôl i fabi gael ei eni, heb fod yn barod ar gyfer cost ariannol magu plentyn.
Gall tadau deimlo straen ynghylch pryd y dylent fynd yn ôl i’r gwaith, yn ogystal â faint o waith y dylent fod yn ei wneud i gyfrannu at gartref. Mae materion ariannol yn cynyddu straen a deimlir rhwng y ddau riant neu dad sengl, gan ychwanegu at symptomau iselder ôl-enedigol.
Gall tadau deimlo straen ynghylch pryd y dylent fynd yn ôl i’r gwaith, yn ogystal â faint o waith y dylent fod yn ei wneud i gyfrannu at gartref.
Newidiadau Hormon
Gall dynion brofi newidiadau hormonaidd wrth iddynt drosglwyddo i fod yn dad, er nad ydynt yn rhoi genedigaeth eu hunain. Mae lefelau testosteron mewn dynion yn gostwng ar ôl i’w babi gael ei eni, yna’n codi yn yr ychydig fisoedd ar ôl genedigaeth.
Gellir cysylltu’r gostyngiad hwn mewn testosteron ag iselder ysbryd gwrywaidd. Er bod gostyngiad mewn testosteron gwrywaidd yn normal ar ôl genedigaeth, mae dynion yn aml yn canolbwyntio ar eu partner yn ystod y cyfnod hwn, gan ddiystyru eu hamrywiadau hormonau a newidiadau ynddynt eu hunain.
Pethau Sy’n Gallu Helpu Gydag Iselder Ôl-enedigol Mewn Tadau
Mae iselder ôl-enedigol yn gyflwr cymhleth sy’n gofyn am gyngor a gofal arbenigol. Wedi dweud hynny, mae rhai pethau y gall tadau eu gwneud i ofalu amdanynt eu hunain o amgylch genedigaeth eu babi.
Cynllunio a Pharatoi
Unwaith y bydd eich babi wedi’i eni, gall newid cewynnau, amserlenni cysgu, ac amseroedd bwydo gymryd drosodd, gan arwain tadau i anwybyddu eu hiechyd meddwl a hunanofal. Gall tasgau a chyfrifoldebau bod yn dad, partner, a darparwr teulu ddod yn flinedig.
Mae trosglwyddo i fod yn dad yn amser prysur, ond cofiwch flaenoriaethu elfennau ffordd iach o fyw, fel diet da, cael awyr iach, a gweithgaredd corfforol rheolaidd. Mae hyn yn swnio fel cyngor cyffredinol, ond gall ffordd iach o fyw fod yn fuddiol o ran rheoli straen ac iselder.
Gall technegau ymwybyddiaeth ofalgar, fel myfyrdod, helpu, ond mae pawb yn wahanol, felly efallai na fydd yr hyn sy’n gweithio i un tad ddim i’r llall. Neilltuwch amser i roi cynnig ar wahanol ddulliau, fel myfyrdod, ioga, neu newyddiadura, a gweld pa rai rydych chi’n eu hoffi fwyaf.
Siarad
Gallai gofalu am eich iechyd ymddangos yn amhosibl pan gaiff eich babi ei eni, ond meddyliwch am eich lles fel gofyniad hanfodol, yn lle moethusrwydd.
Nid oes angen i chi dreulio oriau yn rhedeg y tu allan na threulio oriau yn codi pwysau – gall siarad â ffrind fod yn hynod ddefnyddiol i’ch iechyd meddwl. Gall siarad am eich profiad deimlo fel pwysau oddi ar eich ysgwyddau, yn enwedig os gallwch siarad â phobl sy’n dadau eu hunain.
Ceisiwch osgoi disgwyl gormod o un sgwrs. Gall cymryd amser i ddeall problemau iechyd meddwl, felly efallai y bydd angen ychydig o amser ar eich ffrindiau a’ch teulu i brosesu unrhyw beth rydych wedi’i ddweud wrthynt.
Mae’r stigma sy’n ymwneud â dynion ac iechyd meddwl yn golygu efallai nad yw rhai yn deall iselder ysbryd dynion, felly meddyliwch pwy fyddai’r mwyaf cefnogol o blith eich anwyliaid cyn i chi rannu.
Gall siarad am eich profiad deimlo fel pwysau oddi ar eich ysgwyddau, yn enwedig os gallwch siarad â phobl sy’n dadau eu hunain.
Cymorth Allanol
Yn dilyn ymlaen o’r pwynt uchod, mae dynion yn llai tebygol na merched o geisio cymorth wrth brofi caledi, ond mae’n bwysig peidio â dioddef yn dawel. Gall fod yn anodd chwilio am gefnogaeth, ond cofiwch nad oes rhaid i chi fynd trwy’r cyfnod anodd hwn ar eich pen eich hun.
Gall sefydliadau cymorth, meddyg teulu, neu therapydd eich helpu i ddelio ag iselder ôl-enedigol tadol. Mae therapi ymddygiad gwybyddol yn golygu defnyddio technegau i adnabod a newid eich patrymau meddwl ac ymdopi â sefyllfaoedd anodd.
Gallai meddyg teulu argymell therapi neu, yn dibynnu ar eich symptomau, efallai y bydd yn argymell meddyginiaethau i reoli symptomau iselder, ond cofiwch fod angen rhwng chwech ac wyth wythnos ar y rhan fwyaf o feddyginiaethau cyn iddynt ddechrau gweithio.
Gall sefydliadau cymorth, fel Home-Start Cymru, helpu tadau i reoli iselder ôl-enedigol. Nid cyngor neu driniaeth feddygol fydd hwn, ond gall ddarparu cymorth ymarferol a chefnogaeth emosiynol y mae mawr eu hangen.
Sut Gallwn Ni Helpu
Yn Home Start Cymru, rydym yn cefnogi teuluoedd sy’n wynebu heriau, fel iselder ôl-enedigol, problemau iechyd corfforol, unigedd, a materion eraill sy’n ymwneud â magu plant a bywyd teuluol.
Nod ein cynllun Dad Matters Cymru yw cynorthwyo tadau gyda’u profiad magu plant, gan eu helpu i ymdopi â straen, iechyd meddwl, a phryder ynghylch genedigaeth eu babi.
Mae ein gwirfoddolwyr hyfforddedig yn gweithio gyda theuluoedd i roi cyngor a chefnogaeth gyfrinachol, ddeallus, yn dibynnu ar yr hyn sydd ei angen ar bob teulu. Rydyn ni’n rhoi lle diogel i dadau siarad am eu pryderon a’u profiadau o fagu plant, gan gynnwys rhoi cymorth wedi’i deilwra iddynt ar gyfer rheoli’r cyfnod pwysig hwn o’u bywyd.
Gall fod yn anodd delio â symptomau iselder ôl-enedigol mewn tadau, ond os oes angen cefnogaeth arnoch neu os ydych am siarad am eich profiad magu plant fel tad, gall Home-Start Cymru a Dad Matters Cymru helpu.Cysylltwch ar 07470 563 829, neu anfonwch e-bost atom yn dadmatterscymru@homestartcymru.org.uk.
